Σας καλωσορίζουμε στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) «Κατάλυση - Πράσινη Χημεία και Εφαρμογές τους στη Βιομηχανία» («Catalysis - Green Chemistry and their Industrial Applications»)

Παλαιότερη δομή ΠΜΣ

Το ΠΜΣ «Κατάλυση - Πράσινη Χημεία και Εφαρμογές τους στη Βιομηχανία» στηρίζεται στην υπάρχουσα εμπειρία είκοσι (20) ετών από την ίδρυσή του το έτος 2004 με τον τίτλο «Κατάλυση και Εφαρμογές της» (ΦΕΚ 1797/6-12-2004 τ.Β΄) το οποίο οργανώθηκε και λειτουργούσε από το ακαδημαϊκό έτος 2004-2005 έως το έτος 2009-2010 στο Τμήμα Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), σε σύμπραξη με το Τμήμα Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου του ΤΕΙ Καβάλας και σε συνεργασία με μέλη ΔΕΠ των Τμημάτων Χημικών Μηχανικών των Πολυτεχνικών Σχολών του Πανεπιστημίου Πατρών και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), του Τμήματος Χημείας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης όπως επίσης του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος Εκπαίδευσης & Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΕΠΕΑΕΚ II) του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και συγχρηματοδοτήθηκε από Εθνικούς πόρους και από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (75/25). Το ΠΜΣ «Κατάλυση και Εφαρμογές της» είχε χρονική διάρκεια σπουδών 4 εξαμήνων. Από το ακαδημαϊκό έτος 2010-2011 το ΠΜΣ «Κατάλυση και Εφαρμογές της» αναμορφώνεται και λειτουργεί στο Τμήμα Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με διδάσκοντες μόνο από μέλη ΔΕΠ του Τμήματος Χημείας σε συνεργασία με μέλος ΔΕΠ της Σχολής Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ και το πρόγραμμα σπουδών περιορίστηκε στα 3 εξάμηνα. Από το ακαδημαϊκό έτος 2016-2017 το κόστος λειτουργίας του ΠΜΣ καλύπτεται κυρίως από τα τέλη φοίτησης των μεταπτυχιακών φοιτητών. Από το ακαδημαϊκό έτος 2017-2018 τροποποιείται ο τίτλος του ΠΜΣ από «Κατάλυση και Εφαρμογές της» σε «Κατάλυση και Εφαρμογές της στη Βιομηχανία» και επίσης ενσωματώνονται στο ΠΜΣ νέες γνώσεις με την προσθήκη του νέου μαθήματος επιλογής στο αναδυόμενο πεδίο «Εφαρμογές της Κατάλυσης στα Βιοδιυλιστήρια» (ΦΕΚ 1685/16-5-2017 τ. Β΄). 

Σημερινή δομή ΠΜΣ

Η επανίδρυση του ΠΜΣ «Κατάλυση και Εφαρμογές της στη Βιομηχανία» εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 2018 από το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (ΦΕΚ 2762/11-7-2018 τ.Β'.) σύμφωνα με το νόμο 4485/2017 που διέπει τα ΠΜΣ στην Ελλάδα. Το ΠΜΣ «Κατάλυση και Εφαρμογές της στη Βιομηχανία» πιστοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2024 από το Συμβούλιο Αξιολόγησης και Πιστοποίησης της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) ότι συμμορφώνεται πλήρως με τις αρχές του Προτύπου Ποιότητας για την Πιστοποίηση των ΠΜΣ της ΕΘΑΑΕ και τις Αρχές και Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Διασφάλιση Ποιότητας στον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης (ESG), για το επίπεδο σπουδών 7 του Εθνικού και Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων (Απόφαση Πιστοποίησης ΠΜΣ της ΕΘΑΑΕ). Η τροποποίηση του ΠΜΣ «Κατάλυση και Εφαρμογές της στη Βιομηχανία» και μετονομασία του σε «Κατάλυση - Πράσινη Χημεία και Εφαρμογές τους στη Βιομηχανία» πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 2024 (ΦΕΚ 2433/24-4-2024 τ.Β') σύμφωνα με τις συστάσεις της Επιτροπής Εξωτερικής Αξιολόγησης & Πιστοποίησης της ΕΘΑΑΕ (Εκθεση Εξωτερικής Επιτροπής της ΕΘΑΑΕ). Το ΠΜΣ «Κατάλυση - Πράσινη Χημεία και Εφαρμογές τους στη Βιομηχανία» από το ακαδημαϊκό έτος 2024-2025 στο Τμήμα Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με διδάσκοντες μόνο από μέλη του Τμήματος Χημείας (2 μέλη ΔΕΠ από το Εργαστήριο Βιομηχανικής Χημείας, 4 μέλη ΔΕΠ, 1 Ομότιμος Καθηγητής και 1 αφυπηρετήσαν μέλος ΔΕΠ από το Εργαστήριο Ανόργανης Χημείας, 3 μέλη ΔΕΠ και 1 αφυπηρετήσαν μέλος ΔΕΠ από το Εργαστήριο Οργανικής Χημείας και 1 μέλος ΔΕΠ από το Εργαστήριο Φυσικοχημείας) παρέχει υψηλού επιπέδου μεταπτυχιακή εκπαίδευση σε επίπεδο Διπλώματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στο διεπιστημονικό πεδίο αιχμής της Κατάλυσης - Πράσινης Χημείας και των Εφαρμογών τους στη σύγχρονη Βιομηχανία.

  Γνωστικό Αντικείμενο

Το ΠΜΣ «Κατάλυση - Πράσινη Χημεία και Εφαρμογές τους στη Βιομηχανία» έχει ως αντικείμενο τη γνωστική περιοχή της Κατάλυσης – Πράσινης Χημείας και των Εφαρμογών τους στη σύγχρονη Βιομηχανία και αποσκοπεί στην ανάπτυξη υψηλής στάθμης μεταπτυχιακών σπουδών και έρευνας σε όλους τους τομείς της Πράσινης/Βιώσιμης Ομογενούς, Ετερογενούς και Ενζυματικής Κατάλυσης καθώς και των εφαρμογών τους στη σύγχρονη Βιομηχανία. Η Κατάλυση - Πράσινη Χημεία κατέχει σήμερα κυρίαρχη θέση τόσο σε επίπεδο βασικής διεπιστημονικής έρευνας όσο και σε επίπεδο αειφόρων βιομηχανικών εφαρμογών. Χαρακτηριστικό είναι ότι σήμερα, το 80%-90% της βιομηχανικής παραγωγής χημικών προϊόντων, φαρμακευτικών υλών και υλικών, όπως επίσης το 100% όλων των υγρών καυσίμων συντελείται με καταλυτικές διεργασίες. Σύμφωνα με μια έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) περίπου το 30%-40% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) των ανεπτυγμένων κρατών παράγεται με τη βοήθεια καταλυτικών συστημάτων. Το φάσμα της Κατάλυσης είναι ευρύτατο και απλώνεται στον τομέα της βιώσιμης βιομηχανικής παραγωγής ενέργειας/καυσίμων υλών, διατροφής, χημικών ουσιών μεγάλης κλίμακας, υψηλής προστιθέμενης αξίας, φαρμακευτικών υλών, εξειδικευμένων χημικών, ανανεώσιμων βιοκαυσίμων και βιο-βασιζόμενων χημικών προϊόντων, στα Nέα Υλικά, την Πληροφορική, Βιοτεχνολογία, στην καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης με έλεγχο των εκπομπών των αυτοκινήτων, βιομηχανικών μονάδων και συγκροτημάτων παραγωγής ενέργειας και επίσης αποτελεί το θεμέλιο λίθο της Πράσινης/Βιώσιμης Χημείας (Green chemistry / Sustainable chemistry) που αφορά i) την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και πρόληψη της περιβαλλοντικής ρύπανσης με την ανάπτυξη νέων εναλλακτικών βιομηχανικών διεργασιών που είναι φιλικές προς στο περιβάλλον, ii) την προστασία του περιβάλλοντος και iii) την αειφόρο ανάπτυξη. Η μεγάλη σημασία που έχει η γνωστική περιοχή της Κατάλυσης αποδεικνύεται επίσης από το γεγονός ότι μέσα σε σχεδόν μια εικοσαετία απονεμήθηκαν έξι βραβεία Νόμπελ Χημείας στα διάφορα πεδία της Κατάλυσης και συγκεκριμένα τα έτη 2001, 2005, 2007, 2010, 2021 και 2022.

Σκοπός

Σκοπός του ΠΜΣ είναι: α) η παροχή υψηλού επιπέδου γνώσεων στους μεταπτυχιακούς φοιτητές στη βασική, συστηματική και εφαρμοσμένη έρευνα στο πεδίο της Κατάλυσης – Πράσινης Χημείας και των Εφαρμογών τους στη σύγχρονη βιώσιμη Βιομηχανία, β) η δημιουργία ικανού και εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού που θα στελεχώσει τη βιομηχανία, την τριτοβάθμια εκπαίδευση και διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, γ) η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των επιστημόνων που εργάζονται στα πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα και τη βιομηχανία. Το ΠΜΣ συμβάλλει στην ικανοποίηση των εκπαιδευτικών, ερευνητικών και αναπτυξιακών αναγκών της χώρας.

 Κύρια Δράση

Η κύρια δράση του ΠΜΣ είναι η χορήγηση Διπλώματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΜΣ) στην «Κατάλυση - Πράσινη Χημεία και Εφαρμογές τους στη Βιομηχανία» (MSc in Catalysis - Green Chemistry and their Industrial Applications) σε 3 ακαδημαϊκά εξάμηνα. Το πρόγραμμα αυτό συνεισφέρει κατά κύριο λόγο στην ολοκλήρωση της επιστημονικής προσωπικότητας των μεταπτυχιακών φοιτητών, με την παροχή εύρους και βάθους γνώσης πέρα από τον χώρο του άμεσου ερευνητικού τους αντικειμένου. Αυτό πραγματοποιείται με το εκτεταμένο εκπαιδευτικό έργο που παρέχει το πρόγραμμα. Συγκεκριμένα, διδάσκονται συνολικά 9 μεταπτυχιακά μαθήματα, από τα οποία 3 είναι υποχρεωτικά και 6 επιλογής εκ των οποίων απαιτούνται 3 για την απόκτηση του ΔΜΣ. Τα μαθήματα αυτά είναι αντίστοιχα σε αριθμό, θεματολογία και εύρος θεμάτων με αυτά που προσφέρονται από αντίστοιχα προγράμματα του εξωτερικού και αναφέρονται σε όλους τους τομείς της Πράσινης/Βιώσιμης Ομογενούς, Ετερογενούς και Ενζυματικής Εφαρμοσμένης Κατάλυσης ως ενοποιημένο πεδίο της Κατάλυσης η οποία είναι μια πολύ σύγχρονη δομή για ένα ΠΜΣ. Σήμερα, μόνο σε μερικά ευρωπαϊκά κράτη όπως π.χ. στην Ολλανδία στο NIOK “Nederlands Instituut voor Onderzoek in de Katalyse” (Netherlands Institute for Catalysis Research) προσφέρονται μεταπτυχιακά μαθήματα στο ενοποιημένο πεδίο της Ομογενούς, Ετερογενούς και Ενζυματικής Εφαρμοσμένης Κατάλυσης. Αυτό το ολοκληρωμένο φάσμα γνώσεων που αποκτούν οι μεταπτυχιακοί φοιτητές μέσα από το ΠΜΣ «Κατάλυση - Πράσινη Χημεία και Εφαρμογές τους στη Βιομηχανία» είναι εύλογο ότι θα ωφελήσει την ποιότητα της ερευνητικής τους παραγωγής σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους και θα τους δώσει τη δυνατότητα εκπόνησης διδακτορικών διατριβών υψηλής στάθμης, ανάλογης αυτής των καλύτερων Πανεπιστημίων και Πολυτεχνείων του εξωτερικού.

Το ΠΜΣ έχει απονείμει μέχρι σήμερα: 62 Διπλώματα Μεταπτυχιακών Σπουδών και 19 Διδακτορικά Διπλώματα. Από τα αποτελέσματα αυτών των διπλωμάτων έχουν προκύψει περισσότερες από 140 δημοσιεύσεις σε έγκριτα διεθνή περιοδικά με πολύ υψηλό συντελεστή απήχησης (IF) όπως π.χ. στο Applied Catalysis B: Environmental με IF = 22,1 και επιπλέον 4 ευρωπαϊκές και παγκόσμιες πατέντες με δικαιώματα εκμετάλλευσης πατεντών κατά 50% από τo Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και 50% από τη γερμανική βιομηχανική χημική εταιρεία Cognis GmbH (σήμερα BASF).

 Σχεδόν όλοι οι απόφοιτοι του ΠΜΣ έχουν αποκατασταθεί επαγγελματικά

Ενδεικτικά αναφέρονται ορισμένοι τομείς απασχόλησης μερικών απόφοιτων του ΠΜΣ οι οποίοι σήμερα είναι μέλη ΔΕΠ στη βαθμίδα του Καθηγητή στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος, εργάζονται σε εταιρείες όπως στην ελβετική χημική βιομηχανική εταιρεία Clariant AG, σε ερευνητικούς οργανισμούς όπως στον Sintef Industry και Sintef Energy Research στη Νορβηγία, σε ελληνικούς δημόσιους οργανισμούς όπως στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ), είναι Καθηγητές Χημείας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, εργάζονται στην Ελλάδα σε βιομηχανικές εταιρείες όπως π.χ. στην GreenFence - Metallogic, Wellpack SRO, Megara Resins, Adelco  SA  κ.λπ. και σε άλλους δημόσιους οργανισμούς όπως π.χ. ως Επιθεωρητής στην Υπηρεσία Υδρογονανθράκων του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας της Κυπριακής Δημοκρατίας.